İbram Onsunoğlu yazdı: Türkçe ve Müftülük
Bir yerde okumuştum, “Yunanistan’ın ikinci resmî dili Türkçedir” diyordu Yunanlı yazar, bende izlenim bırakmıştı bu “resmî dil” deyimi, ama ne yazarın kim olduğunu, ne de nerede okuduğumu anımsıyorum.
Türkçenin, Yunanistan halkının bir bölümünün -Azınlığın dili olarak yasayla kurallaştırılmış olmasını, Azınlık okullarında eğitim dili olmasını, yani Devletin bu dilin öğretimini taahhüt etmiş olmasına işaret ediyordu. Bu çerçevede yargıda ve seçim sandıkları başında Türkçe çevirmen bulundurulmasını öngören yasa hükümleri gibi ayrıntıları da kastederek.
Ancak Yönetimin Türkçenin öğretimi için özen gösterdiğini kimse iddia edemez. Çabalar ve önlemler, “tek millet, tek dil, tek din” diye katı bir ulus devlet anlayışı içinde Türkçeyi olabildiğince hep kısıtlama ve olabilirse ortadan kaldırmaya yönelik.
Frangudaki Programı, Evros ilinde kalmış olan birkaç azınlık okuluna uzamak istediğinde, konusu Yunanca öğretimini desteklemek olsa da ona paralel olarak Türkçe öğretimine de ilgi gösterdiği için Atina’daki yetkilinin tepkisi: “Siz ne yapmak istiyorsunuz? Biz Evros’tan Türkçenin kökünü kazımak için akla karayı seçtik, siz onu şimdi geri getirmek mi istiyorsunuz?”
Türkçe konusu zaman zaman daima olumsuz bir biçimde gündeme gelir. Son günlerde yine öyle oldu. Müftülüklerle ilgili yeni düzenlemelerde orada her çeşit tutanağın Yunanca olması gibi bir şart getirildi, örneğin boşanma davasında taraflar Yunanca konuşacak, Yunanca bilmezlerse Türkçeden Yunancaya çevirmen tutulacak, yani Türkçe ifade tutmak yasak. Yeni müftü naibinin bu yeni kurala hemen uymaya koştuğu kulağıma geldi, Türkçe konuşanlara müdahale edip onları Yunanca konuşmaya davet etmiş…
Bir başka gelişme de bu yakınlarda Medreselerin son sınıfında Türkçe derslerin kaldırılmış olması, Türkçe (Türkçe sözcüğüne alerji duyulduğu için dersin adı Osmanlıca (!) imiş –bilmiyordum, fe suphanallah!) ve tabii Türkçe yapılan Kur’an tefsiri dersleri. Olay, tepkilere yol açtı, encümenlerin protestosu, öğrencilerin boykotu vs.
Daha önce benzeri bir başka haber ortalıkta dolaşmıştı, Şeriat uygulaması kırpılmazdan önce. Yönetim, resmen hiçbir yerde kayıtlı olmayan Şeriat kurallarını kayda alacak bir komisyon oluşturmuş. Azınlıktan kimse yok bu komisyonun içinde tabii. Komisyon üyelerinden biri Mısırlı bir Arap, Selanik Üniversitesinde öğretim üyesi, yolda karşılaşmıştık ve tesadüfen ondan öğrendim. Azınlıkta uygulanan Şeriat kuralları iki dilde kayda geçirilecekmiş, Yunanca ve Arapça, Türkçe yok –fe suphanallah! Veya “lâ havle velâ kuvvete illâ billâ…” Şimdi bu komisyon eserini tamamladı mı, yoksa lağıv mı edildi, haberim yok. Mebuslara sormak lazım.
Asıl konumuza gelelim. 20 yıldan çok oluyor, tarih Ağustos 1996, Türkçe konusu Gümülcine Müftülüğünde yine gündeme gelmişti. Müftü Hafız Cemali iki dilli bir açıklamasının Türkçe olanında “Gümülcine Müftülüğü” ifadesini kullanmış. Dönemin tayinli eyalet başkanı, veya genel sekreteri, o zaman daha eyalet başkanlarının seçimle işbaşına gelmeleri kuralı getirilmemişti, Müftüye gönderdiği bir “azarlama” yazısında Türkçe Gümülcine adının kullanımına itiraz ediyor, Müftünün devlet memuru olduğunu ve resmî isim Komotini dışında başka bir isim kullanamayacağını hatırlatarak, ve Türkçe Gümülcine isminin kullanılmasının Yunan devletinin sınırları konusunda kafa karışıklığına (!) yol açtığını iddia ediyordu.
Aşağıda Gümülcine Müftülüğünün daktilo edildikten sonra Hafız Cemali’nin imzasıyla Eyalet başkanlığına gönderilen Yunanca yanıtı var. O zamanki de tayinli Müftü idi, şimdiki de tayinli. Yunan Yönetimi, Koca Kapı’yla yarış ederek, o da gün geçtikçe kendisine daha uyumlu insanlar yetiştiriyor. Eyaletin azarlama yazısını bulamadım, Müftülüğün arşivlerinde vardır. Olayın devamı: Eyalet bu yanıta bile tahammül edememiş ve onu “kabul edilemez” olarak niteleyip geri göndermiştir…
Ağzımı yine bozduracaksınız bana.
6.12.2018 – İbram Onsunoğlu
Κομοτηνή …/8/1996
Αριθ. πρωτ. :
ΠΡΟΣ: Γενικό Γραμματέα Αν.
Μακεδονίας και Θράκης
ΚΟΙΝ: Υπουργείο Εξωτερικών
Δ/νση Α2
κ. Φ. Ξύδα
Σύμβ. Πρεσβείας Α΄
Ακαδημίας 1
Αθήνα
Σχετ.: Το υπ’ αριθ. πρωτ. Εμπ. 19/5-8-1996 Σημείωμα του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας και Θράκης.
Κύριε Γενικέ,
Σε απάντηση του ύπερθεν σχετικού έχω να σας αναφέρω τα παρακάτω:
Προφανώς οφείλεται σε παρανόηση η επισήμανσή σας για τον όρο «Μουφτεία Γκιουμουλτζίνας», τον οποίο η Μουφτεία Κομοτηνής ουδέποτε χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί σε κείμενα στην επίσημη γλώσσα του Κράτους ή όταν αλληλογραφεί με αρχές.
Θα εννοείτε ασφαλώς την τουρκόφωνη μετάφραση της Ανακοίνωσης της Μουφτείας για το πρόβλημα των Βακουφίων, της οποίας όμως προς υμάς απαστάλη το πρωτότυπο διατυπωμένο στην επίσημη γλώσσα του Κράτους κι όχι η μετάφραση για την οποία αιτιάσθε.
Ο Μουφτής είναι «δημόσιος υπάλληλος» -μου υπενθυμίζετε-, αλλά όχι μόνον -σας αντιτείνω κι εγώ-, γιατί είναι κυρίως πνευματικός θεσμός της Μουσουλμανικής Κοινότητας και τόσον η αποστολή του όσον και η ευθύνη του είναι πολύ ευρύτερη και γενικότερη. Η Μουφτεία με τη συναίσθηση της αποστολής της είναι υποχρεωμένη να συλλογίζεται ευρύτερα και γενικότερα και να πράττει αναλόγως. Όπως μεταξύ των άλλων να κάνει τον διαχωρισμό της επίσημης γλώσσας και της μειονοτικής τουρκικής γλώσσας, να συμμορφώνεται προς την πρώτη, αλλά να διατηρεί και τη δεύτερη. Όπως εξ άλλου πράττει και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος στην ελληνική δεν υπογράφει ως «ο της Ισταμπούλ», αλλά ως «ο της Κωνσ/πόλεως». Ακόμη η Μουφτεία είναι υποχρεωμένη να φροντίσει για την αποτροπή επί πλέον σημείων τριβής στα ελληνοτουρκικά με εκατέρωθεν επιπτώσεις.
Τέλος όσον αφορά τα περί «συγχύσεως για τα όρια του Ελληνικού Κράτους», πρόκειται για ατυχεστάτη έκφραση την οποία θα προτιμούσα να θεωρήσω ως ουδέποτα διατυπωθείσα.
Μουφτής Κομοτηνής
Azınlıkça'yı Google Haberlerde takip et
Azınlıkça'yı Facebook'ta takip et
Azınlıkça'yı Twitter'da takip et
