Balda tağşiş ve ‘Yunanlaştırma’ patlaması

Bal, özellikle sağlıklı bir diyet uygulayanlar arasında popüler olmaya devam ediyor, çünkü tam da endüstriyel bir ürün değil.

Bal elde etmek için ise arı kovanlarına, arıcılara ve ayrıca ek maliyetler getiren üretim yapılabilecek alanların araştırılmasına ihtiyacımız var.

Aynı zamanda Yunanistan’da bal üretimi talebi karşılamamaktadır. İç pazardaki bu boşluk, ‘üreticilerin’ ithal balın ‘Yunanlaştırılması’ ve tağşişin çifte cazibesine yenik düşerek, tüketiciye ulaşan ürünün kalitesini düşürürken aynı zamanda yerli arıcılığa da zarar vererek kapatmaya çalıştıkları şey.

Tüketicilerin raflarda bulduğu balın reklamı en çok ‘Yunan ürünü’ olarak yapılır ve içindekiler paketin arkasında listelenir. Ama daha küçük üreticilerin ürününe gelince bu lüks yok ve kalite arıcının ödeme gücüne bırakılıyor. Bununla birlikte, pratikte bal, en yaygın olarak karıştırılan 10 gıda arasındadır. Karıştırma, pirinç bazlı ikameler veya nişasta şurupları ile yapılıyor.

Selanik Aristotelio Üniversitesi Arıcılık Laboratuvarı doçenti Hrisoula Tananaki!nin belirttiği gibi, ‘Yüksek oranda fruktoz içeren şuruplar içeren ve ayrıca tat ve renk katılmış tağşiş edilmiş bal vardır’. Ahaia Arıcılık Derneği sekreteri Vasilis Alihos, ‘İki yıl önce zehirli olan karamel rengi bulundu’ diye ekliyor.

Tüketici Enstitüsü Başkanı Yorgos Lehuritis ise, ‘ürünlerin özelliklerini değiştiren modern teknoloji sistemleri varken, sahtecilik o kadar büyük ki dünya kendini koruyamaz’ diyor.

2020-2022 yılları arasındaki son üç yılda devletin Kimya Genel Müdürlüğü laboratuvarlarında çeşitli mercilerden temin edilen 548 bal örneğinin laboratuvar testleri yapıldı. Bunlardan 110’u çeşitli parametreler için ‘anormal’ olarak etiketlendi ve ‘anormal’ bal örneklerinden 14’ünün tağşişli olduğu bulundu.

EFET 2019-2022 döneminde 165 kontrol gerçekleştirerek incelemeye alınan 325 adedi kalite ve taklit programları kapsamında, kalan 62 adedi ise ülke yetkili mercilerinden gelen şikâyetler üzerine olağanüstü kontroller kapsamında alınan 387 numune incelemeye alındı. Bunlarda, ekzojen şekerlerle karıştırılmış beş bal vakası tespit edildi.

Aynı zamanda, EFET tarafından yedi işleme, standardizasyon ve pazarlama şirketi soruşturuldu ve bunlardan üçü, analizlerin sonuçlarına göre dolandırıcılık veya dolandırıcılığa suç ortaklığı şüphesiyle değerlendirildi.

Balda tağşiş olgusu elbette sadece Yunanlılara ait değildir. Avrupa Birliği araştırmasına göre, katılımcı ülkelerin yetkili makamları tarafından kontrol edilen 320 numuneden 147’si (yüzde 46) şüpheli bulundu.

Vasilis Alihos’un dediği gibi ‘Avrupa Birliği’nde üretilen bal yetmiyor, bu yüzden üçüncü ülkelerden ithalat yapılıyor’.

Yunanistan’a en fazla bal ithal edilen ülke Çin. Bağımsız Kamu Gelirleri İdaresi’ne (AADE) göre, 2020-2023 döneminde, Pire 3., Selanik 1. İthalat-İhracat Gümrükleri. Asya ülkesinden büyük miktarda bal ithalatıyla ilgili sorun, ürünün kalitesinin önceden ve kesin olarak belgelenememesidir. Aslında, Avrupa düzeyinde, Çin’den ithal edilen miktarların yüzde 74’ünün hileli olduğundan şüphelenildiği tahmin edilmektedir.

İthal edilen miktarların kesin kaynağının kaydedilmesinin imkansızlığı, durumu daha da karmaşık hale getiriyor; bu, ‘Yunanlaştırmayı’ sürdürenler tarafından istismar edilen bir gerçek. Yunanistan Arıcılık Dernekleri Federasyonu başkanı Anastasios Pontikis’in açıkladığı gibi, ‘Çin’den ithal edilen bal zarlardan geçer ve bu şekilde menşeini ‘verebilecek’ polen taneleri çıkarılır’.

Satın aldıkları şeyin gerçekten bal olup olmadığını kesin olarak bilmek artık imkansız olduğundan, yukarıdakilerin tümü beklendiği gibi tüketiciler arasında endişe yarattı. Midilli Arıcılık Kooperatifi tarım uzmanı Stratis Taksidis’in belirttiği gibi, süpermarket zincirlerinin raflarında bile sahtecilik vakalarına rastlanmıştır, ‘ülkemizin mevzuatına uymayan bir şey için ödeme yaptığı için tüketici yanıltılmaktadır’.

Tarım teknolojisi uzmanı Andreas Bekas ise ‘tüketicinin tuzaklardan kaçınmasının tek yolunun balı şahsen tanıdığı ve güvendiği üreticilerden temin etmek olduğunu’ savunuyor. Ancak Ticaret ve Tüketiciyi Koruma Genel Sekreteri Sotiris Anagnostopulos’un farklı bir görüşü var:

‘Tüketicinin toplu bal alırken iki kat daha dikkatli olması gerekiyor. Yalnızca paketlenmiş ürünler için nereden geldiklerine dair net bir resim elde edebiliyoruz.’

Son olarak, Tarımsal Kalkınma ve Gıda Bakanlığı’ndan, Ulusal Arıcılık Sicili ve Bireysel Dijital Arıcılık Kimliği’nin bal sahteciliği fenomeniyle başa çıkmak için kurulduğuna dikkat çekiyorlar. Ek bir araç, arıcılık türevlerinin izlenebilirlik sisteminin uygulanması bağlamında üretim zincirindeki ürünün seyrini adım adım yakalayan e-honey dijital hizmeti.