Yunanistan’da 12 soru 12 yanıt ile asgari ücret zammı

Yunanistan’da 1 Nisan’dan itibaren asgari ücret 780 evroya ve günlük ücret de 34,84 evro olacak.

‘Asgari ücreti yüzde 9,4 artırarak 780 avroya çıkarma kararı, iki şey arasındaki altın orandır: başta düşük ücretli işçiler olmak üzere ithal enflasyondan etkilenen işçilerin desteklenmesi ve uluslararası ekonomik kriz ve üretim maliyetlerindeki artıştan da etkilenen işletmelerin dayanıklılığının etkilenmemesi. Aynı zamanda çalışanlar ve işverenler tarafından sunulan farklı teklifler arasındaki altın orandır’ diyen Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı, bu konuda 12 soruya da 12 yanıt verdi.

Soru ve yanıtlar şöyle:

• Asgari ücretin 780 avro olarak, yüzde 9,4 oranında artırılmasına hangi gerekçeyle karar verildi?

Asgari ücreti yüzde 9,4 artırarak 780 avroya çıkarma kararı, iki şey arasındaki altın orandır: başta düşük ücretli işçiler olmak üzere ithal enflasyondan etkilenen işçilerin desteklenmesi ve uluslararası ekonomik kriz ve üretim maliyetlerindeki artıştan da etkilenen işletmelerin dayanıklılığının etkilenmemesi. Aynı zamanda çalışanlar ve işverenler tarafından sunulan farklı teklifler arasındaki altın orandır.

Özellikle seçimler yaklaşırken ve zam hükümet bütçesine değil, işletmelere yük olduğu için, hükümetin daha büyük bir zam yapması kolay olacaktır. Ancak bu, ekonominin büyümesinin ve nihayetinde işsizliğin azaltılmasının ve işçi ücretlerinin iyileştirilmesinin dayandığı temelleri baltalayacağı için sorumsuzca olacaktır.

Asgari ücreti belirlemek için 2019 yazında yüzde 17,5 olan işsizliğin Ocak 2023’te yüzde 10,8’e düşürülmesi, ekonomide bu yıl da devam etmesi beklenen büyüme, ihracattaki artış ve yüksek enflasyon, ancak, öte yandan, verimlilik, rekabet edebilirlik gibi rakamlar ve aynı zamanda işletme maliyetlerindeki artış da dikkate alınarak kararın gerçekten sürdürülebilir olması sağlandı.

Böylece yılda asgari günlük ücretin 34,84 evroya çıktığı dikkate alınırsa asgari ücretin aylık 780 evroya veya 14 maaş ödendiği ve buna bağlı olarak 910 evroya çıkarılmasına karar verildi.

• Ancak bazı çevrelerde enflasyonun bu zammı şimdiden yuttuğuna işaret ediliyor. Gelirler üzerindeki enflasyonist baskılar göz önüne alındığında neden daha büyük bir zamma gitmediniz?

Enflasyon hem Yunanistan’da hem de uluslararası düzeyde gerçekten yüksek. Ama asgari ücret artışından daha yüksek olduğu doğru değil. İlgili verilere göre, 2023 yılında genel fiyat endeksinin 2019 yılına göre yüzde 15,1 artması beklenirken, aynı dönemde asgari ücrette kümülatif artış ise yüzde 20 olarak gerçekleşecek. 2019’da asgari ücret olan 650 evrodan şimdi 780 evroya çıkıyor. 2019-2023 dört yılında asgari ücret enflasyondan açıkça daha fazla artmış olacak. Net asgari ücretteki artış ise daha da yüksek (yüzde 15,1’lik enflasyona karşı yüzde 21,8).

• Ancak hükümet, asgari ücretteki artışın, 2021’de yüzde 8,3 ve 2022’de yüzde 5,9 olan büyüme oranının iki katı olacağını taahhüt etmişti.

Bu taahhüt, sadece tam olarak değil, fazlasıyla yerine getirildi. 2020’deki durgunluk ve aynı zamanda 2023 için beklenen büyüme oranı (yüzde 1,8) dikkate alındığında, 2019-2023 dört yıllık GSYİH’nın yüzde 6,5’lik bir büyüme oranı (190,5’ten 202,77 milyar evroya) göstermiş olacağı sonucuna varılmıştır). Aynı dönemde asgari ücret artışı ise yüzde 20’dir. Yani, GSYİH’daki artışın üç katından fazla!

• İşçilerin 1 Nisan 2023’ten itibaren cebine atacağı nihai net miktar nedir?

780 evrodan sosyal güvenlik katkıları ve gelir vergisi düşüldükten sonra net tutar 667 evrodur (2019’da 548 evrodan). Ancak bu miktar her yıl hediye ve izin ödeneği ödendiği için 14 ile çarpılır. Böylece 12 aya indirilen net asgari ücret aylık 778 evroya ulaşıyor (2019’da 639 evro idi). Asgari ücret ile ödenen işçilerin yıllık net geliri 9.336 evrodur (2019’da 7.667 evro idi). Bu nedenle, 2019’dan itibaren artış yılda 1.669 evro veya alternatif olarak yılda üç ek net maaştır.

• Yeni asgari ücret vergisiz eşiği aşıyor. Bununla ödenenlerin vergi yükü ne olacak?

Vergilendirmenin etkisini hesaba kattıktan sonra bile, daha önce de belirtildiği gibi, asgari ücretli işçiler önemli ölçüde daha iyi durumdadır. Mesela 2022’nin yıllık net geliri 8.597 evro iken şu anda 9.336 evro seviyesinde bulunuyor. Başka bir deyişle, vergiler ödendikten sonra net gelirleri 739 evro daha yüksek olacak. Karşıt görüş kesinlikle asılsızdır.

• Kaç işçiye asgari ücret ödeniyor ve ücretleri 1 Nisan’dan itibaren doğrudan etkilenecek mi?
  Ve tüm ekonomi üzerindeki tahmini etkileri nelerdir?

2022’de asgari ücretli sayısı 60.000 kişi azaldı (646.000’den 585.000’e). Bunun nedeni, ekonominin büyümesinin ve işsizliğin azalmasının, hem ELSTAT anketleri hem de ‘ERGANI’ verileri, 2022’de ortalama aylık kazançların 2019’a göre yüzde 12,4 arttığını, bu oranın enflasyonda meydana gelen artışın üzerinde olduğunu gösteriyor. Ülkemizde ücretlerin daha da iyileştirilmesi için asgari ücrete yapılacak zamda da aynı şeyin olmasını bekliyoruz.

• 1 Nisan’dan itibaren asgari ücret artışından hangi destekler (primler) etkilenir ve nasıl şekillenir?

Asgari ücretteki artış, 1 Nisan’dan itibaren aylık 479 evro olacak olan (önceki 438 evro ve 2019’da 399 evro olan) işsizlik maaşında da bir artış anlamına geliyor. 2019’dan itibaren işsizlik yardımındaki kümülatif artış ayda 80 evrodur. Ayrıca asgari ücret veya yevmiye bazında bir takım yardım ve ödeneklerde düzenleme yapılmıştır. Bunlar, diğerlerinin yanı sıra, kendi hesabına çalışanlar için işsizlik parasını, yeni iş programlarını, özel son işsizlik parasını, işten ayrılma nedeniyle ödeneği, turizm ve gıda endüstrisinde çalışanlar, inşaatçılar, ormancılar için özel mevsimsel yardımları, özel doğum yardımı, doğum izni ödeneği, işverenin iflası nedeniyle ödenmeyen maaşları, uygunluk ödeneği, Kamu İstihdam Kurumu’na (DYPA) bağlı Mesleki Çıraklık Okullarında öğrenim gören öğrencilerin tazminatları, iş tecrübesi programları için destek vb. yardımları içeriyor.

• Ya üç yıl meselesi?

Üç yılı yöneten rejim değişmez. On bir yıldır üç farklı hükümetle aynı mevzuat uygulanıyor. Mevzuata dayalı bu durum, işsizlik yüzde 10’un altına düştüğünde değişecektir. Bu nedenle, asgari ücret ve asgari günlük ücret için açıklanan zam, 14 Şubat 2012 tarihindeki çalışmalarında en az bir üç yılını doldurmuş olan işçilere daha fazla fayda sağlıyor. Bu çalışanlar, hizmet yıllarına bağlı olarak yüzde 30’a varan ek kazançlara sahip olacak. Bu, bu işçiler için brüt asgari ücretin on iki aylık bazda 1.183 evroya kadar çıkabileceği ve 2019’a ilişkin yıllık yardımın 2.002 evro ile 2.366 evrro arasında değişebileceği anlamına gelir.

• Bilimsel ve sosyal kuruluşlar istişare bağlamında hangi pozisyonları ifade ettiler?

Hepsi artıştan yanaydı, ancak miktarı açısından önemli farklılıklar vardı.

Yunanistan Merkez Bankası, IOBE ve işveren temsilcilerinin çoğunluğu (SEB, ESEE, SETE, SBE), asgari ücrette, asgari ücretin rekabet edebilirliğini sürdürme ihtiyacına odaklanarak, beklenen enflasyon sınırları dahilinde ‘makul bir artış’ önerdi.

KEPE, ‘yüzde 3-4’ten fazla bir artışın birim işgücü maliyetini artıracağını’ kabul etmesine rağmen, son zamanlarda emeklilere verilene benzer şekilde daha büyük bir zam verilebileceği sonucuna varıyor ‘çünkü geri kalan rekabet ettiğimiz ülkelerden asgari ücretleri önemli ölçüde artırmaları bekleniyor’ diyor.

GSBEE, ‘gelirleri en fazla fiyat artışı gösteren mal gruplarına harcanan düşük ücretli işçilerin yoksulluğuyla mücadele için bir önlem olarak’ yaklaşık yüzde 8’lik bir artış önerdi.

GSEE, yeni asgari ücretin 826 evroya çıkması için yüzde 15,8’lik bir artış teklif etti.

• Asgari ücretteki artışın rekabet gücü kaybına, işten çıkarmalara ve işsizliğin artmasına neden olma riski var mı?

Belirtildiği gibi, karar alınırken finansal veriler, şirketlerin güçlü yönleri, çalışanların ihtiyaçları ve istişare kapsamında oluşturulan pozisyonlar dikkatlice tartıldı. Yeni asgari ücret, istişareye katılan kurumlar tarafından yapılan öneriler arasında dengelenir. Her halükarda 2022’de dile getirilen benzer çekinceler uygulamada doğrulanmadı. Aksine, sadece asgari ücretlerde değil, toplam ücretlerdeki artışa rağmen işsizlik düşüş eğilimini sürdürürken, ihracat ve turizm rekor seviyelere ulaşmış, bu da ülkenin uluslararası rekabetçi konumunun etkilenmediği anlamına gelmektedir.

• Yunanistan, kararlaştırılan zam sonrasında asgari ücret miktarı açısından AB ülkeleri arasında kaçıncı sırada yer alıyor?

Yeni asgari ücret ile, yasal asgari ücreti olan 22 AB üye ülkesi arasında 10’uncuyuz. Yunanistan daha önce 13. sıradaydı. Yunanistan asgari ücretinin satın alma gücüne göre sıralamasında da benzer bir gelişme gözlemleniyor: yani düne kadar yasal asgari ücret uygulayan toplam 22 AB üyesi ülke arasında 18. sırada olan Yunanistan, asgari ücrete yapılan yeni artışla birlikte 13. sıraya yükseldi.

• 1 Nisan’dan itibaren oluşan asgari ücret sizce bir çalışan için yeterli bir gelir mi?

Unutulmamalıdır ki asgari ücret, asgari maaş sınırıdır, yani Devletin asgari çalışma ücreti olarak belirlediği güvenlik eşiğidir. Buna ek olarak, en savunmasız nüfus grupları için hâlihazırda yürürlükte olan ve mevcut hükümet tarafından desteklenen yardımların yanı sıra hanehalkları için oluşturulan yeni gelir desteklerini de (yakıt ve süpermarket ürünleri alımı için ön ödemeli kartlar, artan ısınma ödeneği, elektrik ve doğal gaz tüketiminde sübvansiyon vb.).

Örneğin:

İki çocuğu olan asgari ücretli bir işçi, maaşına ek olarak yılda 3.780 evro konut yardımı ve çocuk parası alıyor.

Market Pass, tek kişilik bir hane için 132 evro ve iki çocuklu bir çift için 312 evro olarak yapılandırılmıştır.

Enerji sektöründe ortalama 184 evro olan ısınma yardımı 242 evroya çıkarken, gelir kriterindeki artış nedeniyle 290 bin kişi daha hak sahibi oldu.

Ayrıca, elektrik tüketicilerine her ay ödenen desteklerle, krizin başından bu yana 8,2 milyar evroyu aşan tarife artışının yüzde 90’a varan kısmı karşılanıyor.

Bununla birlikte, her halükarda, esas olarak Yunan ekonomisinin dinamik büyümesiyle desteklenebilecek olan, Yunanistan’da ücretlerde daha fazla önemli bir artış için zorluk devam etmektedir.