Araştırma: ‘Yetim şempanzeler annesizliğin acısını ömür boyu çekiyor’

Annesizliğin acısını çekenler bilir derler elbette ve insanların anne ve babalarını kaybettiklerinde ne denli üzüldükleri ve acı çektiklerini biliyoruz.

Tıpkı insanlar gibi hayvanlar da anne babalarını kaybettiklerinde acı çekiyorlar mı? Eğer çekiyorlarsa ne kadar?

Bu konuya odaklaşan bir grup bilim insanı insanlara en çok benzeyen tür olan şempanzelerin yirmili yaşlara kadar anneleriyle kaldıklarını ve yetim kaldıklarında nasıl davrandıklarını incelediler.

Yeni bir araştırma, şempanzelerin de insanlar gibi yirmili yaşlarına kadar anneleriyle birlikte kaldığını, bu süreçte yetim kalanlarının hayatta kalma ve büyümede daha başarısız olduğunu gösteriyor.

Ahval’de yer verilen araştırmaya göre Fildişi Sahilleri’ndeki Taï Şempanze Projesi’nin ve Almanya’daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nün araştırmasına göre, öksüz erkek yavrular anneleriyle birlikte yaşamını sürdüren şempanzelerle rekabette geri kalıyor ve daha az yavru sahibi oluyor.

Bilim insanları Fildişi Sahilleri’nde yağmur ormanı içinde yer alan Taї Milli Parkı’ndaki üç şempanze topluluğunu gözlemledi. Ekip, 30 yıl boyunca dışkı numuneleriyle babalık testlerini gerçekleştirdi ve toplulukların tüm demografik bilgilerini kayıt altına aldılar.

Hakemli bilim dergisi Science Advances’te yayımlanan makalenin başyazarı Catherine Crockford şunları söylüyor:

“Şempanzeler gibi en yakın akrabalarımızı araştırarak bizi insan yapan tarihi çevresel etkenlere dair bilgi edinebiliriz. “

Catherine Crockford

İnsanın ebeveynlerin yavruları büyüyünceye kadar yiyecek sağlamayı sürdürmesi, türümüze gezegen üzerindeki tüm türlerden (vücut boyutuna oranla) daha büyük beyne sahip olma imkanı tanıdı.

Çünkü çocukluk dönemi boyunca devam eden ebeveyn bakımı, çocukların yetişkinlikte hayatta kalmak için ihtiyaç duyacakları yetileri öğrenmelerini sağlıyor. Böylesi uzun çocukluk dönemleri, hayvanlarda nadiren bulunuyor ve yalnızca şempanze gibi büyük insansı maymunlarda görülüyor.

Şempanzeler uzun çocukluk dönemi yaşasa bile sütten kesildiği 4-5 yaşlarından sonra anneleri nadiren doğrudan yiyecek veriyor. Çoğu anne yavrularını yiyecek aramaları için kendi başlarına bırakıyor. O halde, anneler erkek yavrularının öksüz yavrulardan bir adım önde olmasını nasıl sağlıyor? 

Bilim insanları buna dair henüz kesin sonuca ulaşamasa da bazı olasılıklar üzerine düşünüyor. Crockford, “Fikirlerden biri, annelerin en iyi yiyeceklerin nerede bulunduğunu ve böcekler, bal veya yemişler gibi çok besleyici, saklı yiyecekleri çıkartacak aletlerin nasıl kullanılacağını biliyor olmaları” diyor ve ekliyor:

“Yavrular çocukluk ve gençlik yılları boyunca bu yetenekleri yavaş yavaş kazanıyor. Yavruların gençliklerine kadar her gün annelerinin yakınında gezmeleri ve beslenmelerini bir neden olarak ortaya atabiliriz.”

Catherine Crockford

Daha besleyici gıdaları yemelerine olanak tanıyan becerileri kazanmak, büyük insansı maymunların diğer primat türlerine göre daha büyük beyinler geliştirmek için kaynak ayırabilmesini sağlıyor olabilir.

Taї Şempanze Projesinin yöneticisi ve makalenin yazarlarından Roman Wittig şunları ekliyor: 

“Başka bir fikirse annelerin sosyal becerilerini aktarıyor olmaları. Yine biraz insana benziyor. Şempanzeler rekabetin ve ittifakların bulunduğu karmaşık bir sosyal dünyada yaşıyor. Bu, annelerini izleme yoluyla ne zaman ittifak kurulacağını veya dövüşüleceğini öğrendikleri anlamına gelebilir.”

Roman Wittig