Civalı diş dolgusu olanlar endişlenmeli mi?

Norveç’te 10 yıl önce yürürlüğe giren amalgam dolgu yasağı, zehirli civanın getirtilmesi ve kullanımı üzerine getirilen genel yasağın bir parçasıydı. O halde kaygılanmalı mıyız?

Amalgam, yani civa elementi içeren diş dolguları, Norveç’te 10 yıl önce yasaklandı. Peki dişleri hâlâ bu malzemeyle dolu olarak yaşamını sürdüren insanlar ne yapmalı? Bir karara varmadan önce amalgamın ne olduğunu hatırlayalım. Civa ile başka metaller karıştırılarak elde edilen alaşımlara “amalgam” adı verilir. Karışımın sertleşmeden önce dişinizin oyuğunu tam doldurabilmesi için gereksindiği yumuşaklığı sağlayan bileşen civadır.

Norveç’te 10 yıl önce yürürlüğe giren amalgam dolgu yasağı, zehirli civanın getirtilmesi ve kullanımı üzerine getirilen genel yasağın bir parçasıydı. O halde kaygılanmalı mıyız? Ya da en azından kanımızdaki civa düzeyini ölçtürmek için bir tahlil mi yaptırsak? Civa düzeyini hem kanda hem de idrarda ölçmek mümkün. Ama bu bize pek bilgi vermeyebilir, diyor Oslo Üniversitesi’nden Prof. Morten Rykke: “Bu tür bir test, amalgam dolguların etkisi hakkında bize aslında bilgi vermez.”

Besinlerdeki Civa

Eğer kanınızdaki civa oranı çok yüksekse, bu neredeyse kesinlikle yediklerinizden ileri gelen bir durumdur. Balık ve deniz ürünleri civa içerir. Balıklar besin zincirinde yukarı çıktıkça, onların etindeki civa düzeyleri de artar. Bu nedenle Norveç Halk Sağlığı Enstitüsü, hamile ve emziren kadınların, turna balığı, 25cm üzeri levrek,  1 kg üzeri alabalık veya alp alabalığı, 3 kg üzeri mezgit, taze ton, köpek balığı, keler balığı ve başka “egzotik” balık türlerini yemekten kaçınmalarını önermiştir. Rykee, bu nedenle kan testi yaptırdığınızda, diş amalgamından değil, tüm diğer kaynaklardan alınan civanın da düşünülmesi gerektiğini vurguluyor.

Norveç Halk Sağlığı Enstitüsü tarafından 2016’da yayımlanan bir raporda, amalgam dolgusu olan insanlarla olmayanların genel sağlık durumlarının karşılaştırıldığı bir çalışmada, sadece küçük bir fark bulunmuştu. O da amalgamlı grubun idrarlarındaki civa oranının, diğerlerinden hafifçe yüksek olmasıydı. Araştırmacı Lars Björkman, eğer amalgam dolgunun kendisi kaynaklı bir sorun yoksa, olduğu gibi bırakılabileceğini söylüyor.

Sorunlara Yol Açan Amalgam mı, Yoksa Kaygı mı?

“Bazı insanların, endişe verici sağlık sorunları var ve problemlerinin nedenini merak ediyorlar,” diyor Björkman. Bu bireylerin bir kısmı, amalgam dolgularını söktürüyor. Araştırmacılar, amalgam dolgusunu çıkarttıran kişilerin durumlarını takip ettiğinde, bazılarının genel sağlık durumunda iyileşme olduğunu görmüş.

Fakat Björkman, bu ilginç ve önemli bulgu hakkında şunu vurguluyor: Bu herkesin diş hekimine koşması gerektiği anlamına gelmez. Çünkü yapılan araştırma sadece 40 kişiyi kapsıyordu ve bu kişilerin hepsi, sağlık sorunlarının nedeninin amalgamları olduğu inancındaydı. Dolayısıyla hastaların durumundaki iyileşmelerin amalgamın fiziksel olarak çıkması nedeniyle mi, yoksa bir tür plasebo etkisi gibi, kendilerini iyi hissedecek olmaya şartlamalarından ötürü mü olduğunu net olarak ortaya koymak mümkün değil. Björkman ve çalışma arkadaşları, şimdi daha doğru sonuç verebilecek araştırmalar yapmayı tasarlıyor.

Beyaz Dolgular Ne Kadar İyi?

Civa içeriyor olmasını bir kenara bırakırsak, amalgam dolguların ağızdaki görüntüsü de pek hoş değil. Bu nedenle zaten amalgam dolgu, dünyanın pek çok ülkesinde uzun süredir tercih edilmiyor. İnsanlar, özellikle estetik kaygılarla, daha doğal görünen beyaz dolgular yaptırmak istiyor. Fiyatları amalgamdan biraz daha yüksek olan beyaz dolgular, genellikle seramik ve plastik malzeme ile yapılıyor.

Uzmanlar, amalgam dolgunun ideal dolgu malzemesi olmadığını, ama amalgamın alternatifi durumundaki plastikli dolgu malzemelerinin de kusursuz olmadıklarını belirtiyor. “Plastik dolgular da alerjik tepkilere yol açabiliyor,” diyor Ryyke. Ayrıca amalgam dolguların ömrünün, beyazlardan daha uzun olduğu da bir gerçek.

Sonuç olarak şu anda yaygın kanı, amalgam dolguların derhal çıkartılmasını gerektirecek düzeyde bir sağlık sorunu yaratmadığı yönünde. Bilimciler, dolaşımlarına civa sızmasından çekinen kişilerin, öncelikli olarak, deniz ürünlerini yemek konusunda dikkatli davranmalarını öğütlüyor. Amalgam dolgu ise hem sağlam, hem de ucuz bir yöntem olarak, durumları için en uygun seçeneğin o olduğu hastalar için diş hekimleri tarafından kullanılmaya devam edecek gibi görünüyor.

Kaynak: Bilimfili