Yunanistan’daki kafatası incelendi: Modern insanlar Avrupa’ya ne zaman vardı?

1978 yılında Yunanistan’ın güneyindeki Apidima Mağarası’nda keşfedilen iki tam olmayan kafatasıbuluntusu yeniden analiz edildi.

Apidima 1 ve Apidima 2 isimleri verilen bu iki fosilin de ilk yapılan tarihlendirmeler sonucu 160 bin yıl öncesine ait olduğu saptandı. Fakat günümüze kadar bu tarihin kesinliği ile ilgili şüpheler vardı. Bu kalıntılar, iki mağara duvarı arasında sıkışmış olarak bulundu, bu da daha kesin bir tarihlendirmenin yapılmasına izin verecek ilişkili diğer materyallerden yoksun olmaları anlamına geliyor.

Aynı döneme ait olduklarına dair şüphe uyandıran bir diğer önemli nokta ise, bu iki kafatasının şekillerinin oldukça farklı olmasıydı.

Apidima 2 kafatası, daha tama yakın ve İtalya ile Cebelitarık’ta bulunan Neandertal buluntularına benzer özellikler taşıyordu. Apidima 1 ise 100 bin yıl öncesine tarihlendirilmiş modern insanlara daha yakın görünüyordu.

Londra Doğa Tarihi Müzesinden Nature’da sonuçları yayınlanan makalenin yazarlarından biri olan Chris Stringer şöyle diyor:

Makalenin ilk taslağını olası bir yayın için gönderdiğimizde, makaleyi inceleyen hakemler, Yunanistan’da bulunmuş olan ikisi de 160 bin yıl öncesine ait olan fosillerden birinin Neandertal birinin modern insan olabilmesi konusunda şüphecilerdi. Daha sonra analizleri geliştirip, tarihlendirme çalışması yürüttük ve bu bize daha şaşırtıcı sonuçlar sundu.

Farklı Tarihler

Ekip, hem kemiği, hem de kemiği çevreleyen tortuyu tarihlendirmek için uranyum serileri tarihlendirme metodunu uyguladılar.

Sonuçlar Neandertal benzeri Apidima 2 kafatasının önceki tarihlendirmeyle paralel olarak yaklaşık 170 bin yıl öncesine ait olduğunu gösterdi. Fakat Apidima 1 kafatasının, şaşırtıcı bir şekilde 210 bin yıl öncesine ait olduğu görüldü.

Günümüze kadar, Apidima 1 kafatasının Neandertal benzeri özelliklerden yoksun olmasının nedeni olarak, bu kafatasının bahsedilen özelliklerin henüz ortaya çıkmadığı erken dönem bir Neandertal olabileceği konusunda fikirler sunulmuştu. Fakat çalışmayı yürüten bilim insanlarına göre, bu kafatası bir erken modern insana ait!

Elde edilen sonuç, erken modern insanların Afrika’nın dışına yayılımının düşünülenden daha geniş bir coğrafyaya, Avrupa’nın doğusuna kadar uzandığını gösteriyor. Stringer şöyle diyor:

Bu sonuçları temel alarak, Yakın Doğu’daki gruplara yakın erken modern insanların 210 bin yıl önce Yunanistan’da bulunduğunu, fakat daha sonra yaklaşık 170 bin yıllık Apidima 2 tarafından temsil edilen Neandertal popülasyonunun modern insanların yerlerinin almış olabileceğini düşünüyoruz.

Erken Avrupalı Modern İnsanlar

Günümüzde yaşayan, dünyanın kalanındaki insanların ortak atalarının diğer kıtalara yayılımı olarak bilinen Afrika’dan göçün yaklaşık 60 bin yıl önce olduğunu biliyoruz. Ayrıca, Afrika dışındaki bilinen en erken modern insan fosilleri İsrail’de bulundu ve yaklaşık 170 bin ila 120 bin yıl öncesine aitler.

60 bin yıl öncesinde gerçekleşen yayılmalar, “başarılı” sonuç vermemiş, modern insanlar ancak bu göçsonrası dünyanın kalanına yayılabilmişlerdir. Asya’ya ve Avustralya’ya yaklaşık 60 bin yıl önce ulaşmaya başladılar.

Avrupa’daki en erken modern insanlar ise, kabaca 42 bin yıl öncesine tarihlendirilmişti. Fakat, bu çalışma bu tarihe meydan okur nitelikte.

Stringer şöyle diyor:

Eğer son analizler doğruysa, Homo sapiens, Avrupa’ya düşünülenden 150 bin yıl önce adım atmış demektir, bu durum da karşımıza, “Nereden geldiler?”, “Onlara ne oldu?” gibi cevaplanması gereken bir çok soruyu çıkarıyor. En olası rota, Afrika’dan sonra Yakın Doğu üzerinden gibi görünüyor. Ayrıca Afrika dışındaki erken modern insan gruplarıyla Neandertaller arasındaki melezleşme izleri de bu rotayı doğrular nitelikte.

Evrim Ağacı Eklemesi

Çalışmanın sonuçları oldukça heyecan verici, fakat paleoantropoloji dünyasından da birçok eleştiriyi beraberinde getirdi. Eleştirilerin bir kısmı, yüze ait bir kalıntının olmamasının türü tespit etme konusunda sorun açacağı yönünde. Bazı araştırıcılar, kafatasının arka kısmının tek başına, fosilin modern insan olduğunu söyleyebilmek için yeterli olmadığını düşünüyor.

Bir diğer önemli bir fikir de, bir sonuca varılmadan önce paleoproteomik araştırmalarının da morfometrik analizin yanında ek olarak yapılması ve bu kanıtla birlikte, bu fosilin hangi türe ait olduğunun karar verilmesi yönünde. Elbette bu fosiller üzerinde daha fazla çalışmalar yapılacak veya yakın bölgelerdeki diğer bulgular da analiz edilecektir. Bunun sonucunda modern insanın Afrika dışına yayılımı konusunda günümüzdekinden daha kesin bir resme ulaşmamız mümkün olabilir.

HABERİ KAYNAĞINDAN OKUMAK İÇİN