Ικαρία: Το νησί της μακροζωίας

Θέλετε να ζήσετε περισσότερα και καλύτερα χρόνια; Δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε τις συμβουλές από της παρατηρήσεις ενός αρχιεπισκόπου που έζησε πριν από 400 χρόνια.

Τα μυστικά απλά. Υγιεινή και λιτή διατροφή, καθημερινή άσκηση, λιγότερο άγχος, περισσότερες κοινωνικές συναναστροφές, εξωστρέφεια, αναπτυγμένο αίσθημα αλληλεγγύης είναι μερικές από τις συμπεριφορές που πρέπει να υιοθετήσουμε εάν θέλουμε να ζήσουμε περισσότερα και καλύτερα χρόνια. Αν, μάλιστα, μπορείτε να τις συνδυάσετε με ένα φυσικό περιβάλλον, όπως αυτό της Ικαρίας, τότε η μακροζωία είναι ένας εφικτός στόχος.

Ο Ιωσήφ Γεωργιρήνης, αρχιεπίσκοπος Σάμου, στο βιβλίο του, που εκδόθηκε το 1678 στο Λονδίνο, περιέγραψε την κατάσταση στα νησιά Σάμος, Νικαριά, Πάτμος και Όρος ‘Αθω. Ειδικότερα για την Νικαριά έγραφε:

«Τα πλέον αξιοσημείωτα πράγματα της νήσου αυτής είναι ο αήρ και το ύδωρ, τα οποία είναι τόσο υγιεινά, ώστε να καθιστούν τους κατοίκους πολύ μακροβίους. Είναι, επομένως, πολύ συνηθισμένο το φαινόμενον να συναντήσει κανείς εις αυτήν ανθρώπους εκατοντούτεις, πράγμα που είναι πολύ εκπληκτικό, όταν λάβει κανείς υπ’ όψιν την σκληραγωγημένην ζωήν που διάγουν… Προ της ορισμένης ώρας του φαγητού, είναι αδύνατον να βρεθεί άρτος, σε όλην την νήσον. Ολίγον μόνον προ αυτής, λαμβάνουν την αναγκαία ποσότητα σίτου, την αλέθουν εις τον χειρόμυλον, ψήνουν την ζύμην εις μίαν πλακωτήν πέτραν, και αφού ψηθεί, ο αρχηγός της οικογένειας μοιράζει την ψημένην αυτήν ζύμην κατά ίσα μέρη εις τα μέλη της οικογενείας. Αν, δε, παρευρίσκεται κανείς ξένος, του προσφέρεται μερίδιον, που αφαιρείται από τους άλλους κατ’ αναλογίαν… Νερώνουν τον οίνον κατά το εν τρίτον…. Η δίαιτά τους είναι πτωχή, όμως τα σώματά τους είναι εύρωστα και σκληραγωγημένα και οι άνθρωποι γενικώς είναι μακρόβιοι. Και ζουν ως να πιστεύουν ότι δεν πρόκειται να επιζήσουν μέχρι της επομένης ημέρας. Ευχαριστημένοι που κατορθώνουν να αντιμετωπίσουν τις στοιχειώδεις ανάγκες της ημέρας… ». «Αυτή είναι η εικόνα της μικράς νήσου, της πτωχότερης και όμως της ευτυχέστερης από όλες τις άλλες του Αιγαίου Πελάγους» καταλήγει.

Είναι γνωστό πως η Ικαρία (ή Νικαριά), το μικρό νησί των 8.423 κατοίκων στο βορειοανατολικό Αιγαίο, αποτελεί μία από τις πέντε περιοχές του πλανήτη με τους μακροβιότερους κατοίκους, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Καρδιολογίας Χριστόδουλος Στεφανάδης και προσθέτει:

«Με μεγάλη έκπληξη, αλλά συνάμα και ενθουσιασμό, υποδεχθήκαμε τη σημαντική αυτή είδηση για τον τόπο μας, πριν από περίπου οκτώ χρόνια. Ενθουσιασμός, που οδήγησε στη γέννηση της ιδέας για τη διεξαγωγή επιδημιολογικής μελέτης στο νησί, με κύριο σκοπό τη διερεύνηση των ιδιαίτερων δημογραφικών, κοινωνικών, περιβαντολλογικών και γονιδιακών χαρακτηριστικών, που δίνουν στους κατοίκους της Ικαρίας το πολυπόθητο προνόμιο της μακροζωίας. Πράγματι, η μελέτη “ΙΚΑΡΙΑ”, που οργανώθηκε και διεξάγεται τα τελευταία χρόνια στο νησί, έχει, ως τώρα, δώσει σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο ζωής, τις συνήθειες, τις ιδιαίτερες περιβαντολλογικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, καθώς και για τα ποσοστά εμφάνισης καρδιαγγειακών και άλλων νοσημάτων, συναφών με τη γήρανση. Τα αποτελέσματα της μελέτης έτυχαν αναγνώρισης από τον διεθνή Τύπο και από μεγάλα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά μέσα από πλήθος δημοσιεύσεων. Η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε όσπρια, λαχανικά, φρούτα και ψάρια, η προτίμηση στην κατανάλωση ελληνικού καφέ, η μέτρια κατανάλωση κρασιού, η καθημερινή άσκηση, τα μειωμένα επίπεδα άγχους, τα χαμηλά ποσοστά κατάθλιψης, η συντροφικότητα, η συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις, είναι μερικές από τις συμπεριφορές που είναι κοινές για νέους και ηλικιωμένους κατοίκους του νησιού και που σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα γεωφυσικά χαρακτηριστικά του τόπου συμβάλουν στην επίτευξη της μακροζωίας».

Η δρ. Παναγιώτα Πιέτρη, καρδιολόγος, διευθύντρια της Μονάδας Υπέρτασης στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, τονίζει πως «το πιο εντυπωσιακό εύρημα για το νησί της μακροζωίας είναι ότι όλα όσα παρατηρήσαμε για τους κατοίκους μέσα από τη μελέτη “ΙΚΑΡΙΑ”, τα είχε ήδη επισημάνει, σχεδόν 400 χρόνια πριν, ένας… αρχιεπίσκοπος!».

Σημειώνεται, ότι αυτό το σημαντικό εύρημα για τη μακροζωία στο νησί της Ικαρίας πριν από περίπου 400 χρόνια δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο πλέον έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Nature (Pietri P, Papaioannou T, Stefanadis C. Environment: An old clue to the secret of longevity. Nature 2017;544(7651):416).

Τα αποτελέσματα της μελέτης «ΙΚΑΡΙΑ» αλλά και πολλές ακόμα χρήσιμες πληροφορίες και νέες γνώσεις για τη μακροζωία θα παρουσιαστούν στο ερχόμενο σχετικό διεθνές συνέδριο με τίτλο «Μακροζωία: Ένας ρεαλιστικός στόχος», το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, στις 8 και 9 Σεπτέμβρη.

ΑΠΕ-ΜΠΕ