ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ – g_doudos@yahoo.com
Νομίζω ότι τα μέλη της μουσουλμανικής κοινότητας που ζουν στη Θράκη ή και αλλού στην Ελλάδα, θα πρέπει να είναι ικανοποιημένα από την εξαγγελία του Πρωθυπουργού, ότι ο ιερός μουσουλμανικός νόμος (Σαρία), που ως τώρα, ρύθμιζε υποχρεωτικά ορισμένες σημαντικές νομικές σχέσεις τους, συντομότατα θα παύσει να αποτελεί δικαιϊκή παραφωνία, όπως πολλοί χαρακτηρίζουν αυτή την κατάσταση.
Για να μην παρεξηγηθώ, οφείλω να διευκρινίσω, ότι προσωπικά δεν είμαι ‘εχθρικός’ ή καθολικά αρνητικός απέναντι στη Σαρία. Διατηρώ όμως εντονότατες αντιρρήσεις ως προς τον τρόπο εφαρμογής των κανόνων του ιερού νόμου, στην Ελλάδα και όπου αλλού εφαρμόζεται. Μάλιστα μερικές φορές, ορισμένες αποφάσεις ιεροδικείων ή φετφάδες, που υποτίθενται έρχονται να δώσουν λύσεις σε προβλήματα ανθρώπων της εποχής μας, μου προκαλούν οργή απόγνωσης, διότι κάθε άλλο παρά προσφέρουν λύσεις. Αναμασούν δήθεν σαν νομικά θέσμια, πράγματα που ίσως να είχαν χρησιμότητα τον 7ο ή 8ο αιώνα, όταν η Ούμμα ήταν ακόμα μάλλον ευάριθμη και οι συνθήκες εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές, στην Ελλάδα και στην Δύση γενικότερα.
Εκείνο που πρόκειται να αλλάξει με το νόμο, που η κυβέρνηση όπως μαθαίνουμε επιδιώκει να ψηφισθεί όσο το δυνατό πιο σύντομα, είναι το οικογενειακό δίκαιο και το κληρονομικό δίκαιο για τους Μουσουλμάνους της Ελλάδος.
Μέχρι τώρα, όποιοι Μουσουλμάνοι ήθελαν, μπορούσαν, αντί να παντρευτούν με τις ευχές του Μουφτή ή του Ιμάμη, να ζητήσουν τις ευχές του Δημάρχου. Μέχρι εδώ όλα καλά. Από δω και μπρος, όποιοι Μουσουλμάνοι θέλουν να τελέσουν θρησκευτικό γάμο, στην περίπτωση που τα πράγματα δεν έχουν καλή εξέλιξη, για το διαζύγιό τους, θα έχουν δικαίωμα, όχι υποχρεωτικά να πάνε στον Μουφτή, αλλά θα μπορούν να επιλέξουν τα πολιτικά δικαστήρια για το διαζύγιό τους.
Μια δεύτερη μεγάλη ανατροπή που όπως φαίνεται θα έρθει, αφορά τις κληρονομικές σχέσεις των Μουσουλμάνων. Μέχρι τώρα και με αποφάσεις του Αρείου Πάγου, θεωρούνταν υποχρεωτική η ρύθμιση των κληρονομικών σχέσεων των Μουσουλμάνων αποκλειστικά από τον ιερό νόμο. Αυτό είχε ως συνέπεια, ότι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες Μουσουλμάνοι δεν είχαν το δικαίωμα να μοιράσουν την περιουσία τους μετά το θάνατο, όπως ήθελαν, συντάσσοντας μια διαθήκη σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, γιατί απλούστατα ο ιερός νόμος του Ισλάμ αγνοεί τον θεσμό της διαθήκης του κοινού δικαίου! Λέω πως θα είναι μεγάλη η ανατροπή, από την κατάργηση του μονοπωλίου της Σαρία στα ζητήματα των κληρονομικών σχέσεων, για έναν σημαντικό λόγο: Ο ισλαμικός κληρονομικός νόμος που διαμορφώθηκε σε άλλες εποχές, σε άλλες συνθήκες με τα σημερινά δεδομένα, υποβαθμίζει την θέση της γυναίκας, αφού προβλέπει ότι μεταξύ δύο αδελφών κληρονόμων, ο άνδρας παίρνει διπλάσια κληρονομική μερίδα σε σχέση με την γυναίκα! Ακόμα και αν ο άνδρας είναι ένας ολιγογράμματος χωρικός, που ζει σε κάποιο κορφοβούνι της Ροδόπης και η αδελφή του, επειδή έπαιρνε τα γράμματα, έγινε γιατρός ή δικηγόρος, εντούτοις, ο αδελφός θα λάβει κατά την Σαρία διπλή μερίδα από την κληρονομιά του πατέρα, για να “προστατεύει” την αδελφή του. Αυτός ήταν ο λόγος της διπλής κληρονομικής μερίδας του άνδρα, σε σύγκριση με εκείνη της γυναίκας κληρονόμου, σε συνθήκες που η γυναίκα, τις πιο πολλές φορές ήταν αγράμματη, κλεισμένη στο σπίτι,χωρίς στοιχειώδη κοινωνική μόρφωση κ.λπ.. Αλλά σε κείνες τις άλλες εποχές, ο άνδρας κληρονόμος αν δεν φρόντιζε την αδελφή συγκληρονόμο του, ήταν υπόλογος και προβλέπονταν ποινές σε βάρος του….
Ας πάμε τώρα στον θρησκευτικό γάμο κατά την Σαρία. Στο Ισλάμ, ο γάμος είναι μια διαπροσωπική συμφωνία, μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας. Είναι απόλυτα αναγκαία η συναίνεση των μελλονύμφων, ως έκφραση της ελεύθερης βούλησής τους να παντρευτούν. Παρόλα αυτά όμως, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μυστήριο, με την έννοια που προσδίδει η λέξη αυτή στο γάμο, κατά τη θεολογία και τους κανόνες, ιδίως της Ορθόδοξης ή της Καθολικής Εκκλησίας.
Η ιερότητα του μουσουλμανικού γάμου είναι υπαρκτή και αναμφισβήτητη, από τη μια μεριά γιατί πρόκειται για μια σχέση προσώπων, που αρνούνται πλέον να ζουν με επίκεντρο του βίου τους το Εγώ τους και από την άλλη, είναι ιερός ο γάμος, γιατί η συνουσία ενός άνδρα και μιας γυναίκας, η ερωτική σχέση τους, είναι ένα υπαρξιακό συμβάν που αποτελεί μυστήριο αφού εικονίζει το ταουχίντ, στον μικρόκοσμο του ανδρόγυνου, αλλά και στο παρεπόμενο αποτέλεσμα της σχέσης, που είναι η έλευση στον κόσμο νέας ανθρώπινης ζωής….
Σύμφωνα με παραδόσεις αιώνων, που έχουν καταστεί ‘ιερή σούννα’, για το κύρος ενός γάμου σύμφωνα με τους κανόνες του μουσουλμανικού νόμου, πρέπει να συνταχθεί γραπτά η προγαμιαία συμφωνία μεταξύ των μελλόνυμφων, που υπογράφεται και από τους μάρτυρες. Πρόκειται για το νικιά (nikâh), που στην πράξη ταυτίζεται με τον γάμο. Στοιχείο της προγαμιαίας συμφωνίας είναι η ‘γαμήλια οικονομική δέσμευση του συζύγου απέναντι στην σύζυγο’, το μαχρ ή mehir και αποκτά ενδιαφέρον κυρίως αν η γάμος διαλυθεί. Πρόκειται για καταβολές ή παροχές χρημάτων ή άλλων περιουσιασκών στοιχείων, με χαρκτήρα υποσχετικής δέσμευσης του συζύγου απέναντι στη σύζυγό του.
Πολλές φορές η προφορική προσυμφωνία για το ύψος του μεχίρ, σε περιπτώσεις που δυο νέα παιδιά θέλουν να παντρευτούν από έρωτα και όχι από προξενιό, καταντά μια κωμωδία. Γιατί, γίνεται μια ανούσια συζήτηση στο σπίτι της κοπέλας, για πράγματα ξένα πέρα ως πέρα προς τα συναισθήματα των ερωτευμένων νέων, μόνο και μόνο γιατί το θέλει η ‘παράδοση’.
Πρώτα πρώτα να θέσω ένα ερώτημα: Μπορεί να συγκριθεί η αγάπη και ο έρωτας δύο νέων, με μια παράδοση, όσο παλιά και αν είναι, που έχει να κάνει με λεφτά; Γιατί, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο, η συμφωνία για τον προσδιορισμό του μεχίρ είναι μια οικονομική συμφωνία, που έχει ελάχιστη σχέση με ό,τι προσδίδει ιερότητα στο γάμο μέσα στο Ισλάμ!
Σε άλλες χώρες με μουσουλμανικό πληθυσμό (λ.χ. Τουρκία), όπου η Σαρία δεν αποτελεί ρυθμιστικό δίκαιο στο κράτος, το μεχίρ δεν έχει καμιά αξία.Το ίδιο ισχύει . και μεταξύ Μουσουλμάνων που ζουν σε χώρες της Δύσης, όπου το μεχίρ σε καμιά περίπτωση δεν είναι αποδεκτό. Οι γάμοι που τελούν πιστοί Μουσουλμάνοι και Μουσουλμάνες, στις παραπάνω περιπτώσεις, δεν είναι λιγότερο ιεροί, απ’ ότι οι γάμοι που γίνονται στην Θράκη μπροστά στον Μουφτή ή σε Ιμάμη και έχει συμφωνηθεί το μεχίρ εγγράφως!
Στην Ελλάδα ως το 1983 ίσχυε ο θεσμός της προίκας. Ήταν μια αντεστραμμένη όψη του μεχίρ. Τα λεφτά ή άλλα στοιχεία περιουσίας, τα πρόσφερε η γυναίκα στον άνδρα και μπορεί να μην είχε σχέση με το κύρος ενός γάμου, αλλά πολύ συχνά ένας γάμος εξαρτιόταν από την προίκα που εισέπραττε ο γαμπρός!
Η προίκα έχει καταργηθεί πλέον και είναι πολύ θετικό αυτό. Το ίδιο ισχύει και με το μεχίρ· πρέπει να καταργηθεί, ώστε ο γάμος να απογυμνωθεί από το οικονομικό περιεχόμενό του. Όπως παλιότερα η προίκα γινόταν εργαλείο εκβιασμών, έτσι και σήμερα, το μεχίρ, ακόμα και σε γάμους Μουσουλμάνων που είναι νεκροί εδώ και δεκαετίες, γίνεται εργαλείο εκβιασμού και πιέσεων για ένα νόμιμο κατά τη Σαρία διαζύγιο!
Σήμερα, αν μια διαζευγμένη σύζυγος δεν “εργάζεται” εκτός σπιτιού και δεν έχει προσωπικό εισόδημα, μπορεί να αξιώσει από τον πρώην σύζυγο διατροφή. Αν μια διαζευγμένη σύζυγος έχει συμβάλλει στην αύξηση της περιουσίας του συζύγου, ο νόμος της αναγνωρίζει το δικαίωμα να αξιώσει συμμετοχή στα αποκτήματα του συζύγου, όπως το λέει ο νόμος. Βέβαια, το ίδιο ισχύει και για τον σύζυγο, όταν έχει διογκωθεί στη διάρκεια του γάμου η περιουσία της συζύγου!
Με το χέρι στην καρδιά λοιπόν, έχει καμιά χρησιμότητα πλέον το μεχίρ; Το ότι η συμφωνία για το μεχίρ έχει συνδεθεί με μια θρησκευτική παράδοση, δεν την απογυμνώνει από τον χαρακτήρα της ως μιας συμφωνίας οικονομικού συμφέροντος, ούτε την καθιστά ιερή. Αντίθετα, κατά τη γνώμη μου, όταν στις προσωπικές καταστάσεις και σχέσεις των ανθρώπων υπεισέρχεται ο παράγοντας συμφέρον και χρήμα, συχνά επικρατεί το ανίερο στοιχείο.
Ας μην λησμονούμε, την έκκληση που κάνουν οι Μουσουλμάνοι, πάρα πολύ συχνά: A’udhu billahi min ash Shaytan ir Rajim (euzu billahi mineş şeytan irracim), που στα ελληνικά αποδίδεται ως “καταφεύγω στον Αλλάχ για προστασία από το πνεύμα του Διαβόλου”. Εύχομαι η νομοθετική αλλαγή που πρόκειται να γίνει σύντομα, να οδηγήσει στην βαθύτερη κατανόηση της ιερότητας ενός γάμου, που γίνεται με τις ευλογίες του Θεού…. Κι ακόμα ελπίζω, πως όταν ο γάμος των θρησκευόμενων Μουσουλμάνων δεν θα έχει σχέση με ‘παράδες’, με ‘χρυσά’ ή με βραχιόλια, τότε και ο Σεϊτάνης δεν θα έχει λόγους να μπερδεύται στα πόδια των ανθρώπων, τουλάχιστον στους γάμους τους….
ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ – 30/11/2017
g_doudos@yahoo.com
Azınlıkça'yı Google Haberlerde takip et
Azınlıkça'yı Facebook'ta takip et
Azınlıkça'yı Twitter'da takip et
